Nομοθετική ρύθμιση κατόπιν παρέμβασης της ΕΝ.ΙΔ.Α.Ν.Η. σχετικά με τις εκκρεμείς δίκες με αντίδικο το Ελληνικό Δημόσιο

Νομοθετική λύση για τις χιλιάδες εκκρεμείς δίκες, μεταξύ δημοσίου και ιδιωτών για το ιδιοκτησιακό ακινήτων ανακοινώνει το υπουργείο Οικονομικών. Η νέα ρύθμιση εισάγεται με τροπολογία προσθήκη στο σχέδιο νόμου για την εξαγορά δημόσιων καταπατημένων εκτάσεων, το οποίο ήδη κατατέθηκε και αρχίζει η διαδικασία για τη ψήφιση του στη Βουλή.

Οι εκκρεμείς δίκες, μεταξύ δημοσίου και ιδιωτών για το ιδιοκτησιακό ακινήτων, στις οποίες έχει μερικώς ηττηθεί το δημόσιο μένουν ανοιχτές επι πολλά χρόνια και συνεχίζουν να μπλοκάρουν την αξιοποίηση ιδιωτικών περιουσιών, τις μεταβιβάσεις και συναλλαγές και δεν επιτρέπουν να ολοκληρωθούν το Κτηματολόγιο και οι Δασικοί Χάρτες.

Με αλλαγές, ενσωματώνοντας ορισμένες αλλά και απορρίπτοντας μεγάλο πλήθος από τις προτάσεις που κατατέθηκαν στη δημόσια διαβούλευση κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών,  με τίτλο: «ρυθμίσεις για τα κατεχόμενα ακίνητα του Δημοσίου και άλλες διατάξεις», με το οποίο, όπως σημειώνεται «επιχειρείται η επίλυση ενός διαχρονικού κοινωνικού προβλήματος που αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των κατεχόμενων δημόσιων ακινήτων που διαχειρίζεται το Υπουργείο Οικονομικών».

Είναι αξιοσημείωτο ότι το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών στην αιτιολογική έκθεση του συνοδεύεται από πλήρες κείμενο αξιολόγησης του μεγάλου πλήθους των προτάσεων, που κατατέθηκαν από φορείς και πολίτες στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και περαιτέρω τεκμηριώνει τους λόγους, τόσο για την υιοθέτηση όσο και την απόρριψη αυτών των προτάσεων,  δίνοντας δείγμα σεβασμού στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης και καλής νομοθέτησης, που δεν είναι σύνηθες στο νομοθετικό έργο.

Απόσυρση του δημοσίου από τις εκκρεμείς δίκες

Σημαντική εξέλιξη που προέκυψε από τη δημόσια διαβούλευση είναι η δέσμευση που αναλαμβάνει το υπουργείο Οικονομικών, να εισάγει με τροπολογία στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο ρύθμιση για τις εκκρεμείς δίκες μεταξύ δημοσίου και ιδιωτών. Προκύπτει ότι η νέα ρύθμιση αφορά στις περιπτώσεις που το δημόσιο έχει δικαστικά ηττηθεί δικαστικά στο Πρωτοδικείο ή στο Εφετείο, από αποφάσεις από τις οποίες αποδεικνύεται ότι ο ιδιώτης έχει την πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή του ακινήτου για παραπάνω από 30 έτη. Παράλληλα το υπουργείο Οικονομικών σημειώνει ότι αφού αξιολογηθεί στην πράξη η εφαρμογή της συγκεκριμένης ρύθμισης θα προωθηθεί νέα ρύθμιση για αιτήσεις διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων στο Κτηματολόγιο και τους δασικούς χάρτες και τα αγνώστου ιδιοκτήτη ακίνητα στο Κτηματολόγιο. 

Τι λέει το υπουργείο Οικονομικών

Συγκεκριμένα στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου σημειώνεται ότι: «Ως προς το σχόλιο σχετικά με την αναγκαιότητα πρόβλεψης ρύθμισης και για τις εκκρεμείς δίκες, αυτό γίνεται δεκτό και θα εισαχθεί σχετική πρόβλεψη στη διάταξη. Σχετικά με την πρόταση να περιληφθούν στο πεδίο εφαρμογής και οι περιπτώσεις ακινήτων αγνώστου ιδιοκτήτη, για τα οποία οι ιδιώτες καταθέτουν αιτήσεις διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων ή αγωγές και στις οποίες οι Κτηματικές Υπηρεσίες προβάλλουν δικαιώματα ως πρώην δασικά πολύγωνα, επισημαίνεται ότι οι περιπτώσεις αυτές θα κριθούν σε μεταγενέστερο χρόνο, αφού αξιολογηθεί η εφαρμογή της διάταξης στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα».

Τι έχουν προτείνει οι ιδιοκτήτες ακινήτων

Πρόκειται για θέμα που αναδείχθηκε στο πρόσφατο συνέδριο της ΠΟΜΙΔΑ, από τις τοποθετήσεις του προέδρου Στράτου Παραδιά και των νομικών συμβούλων της Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων, παρουσία του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Στραϊκούρα. Παράλληλα για τις εκκρεμείς δίκες έγινε παρέμβαση από την Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Ηρακλείου Κρήτης  με πρωτοβουλίες  του Προέδρου της ΕΝ.ΙΔ.Α.Ν.Η. Κώστα Αράπογλου, Δικηγόρου στη δημόσια διαβούλευση επί του νομοσχεδίου για την εξαγορά των δημόσιων εκτάσεων. Όπως σημειώνει το υπουργείο  στην αιτιολογική έκθεση που κατατέθηκε στη Βουλή «το σχόλιο σχετικά με την αναγκαιότητα πρόβλεψης ρύθμισης και για τις εκκρεμείς δίκες, αυτό γίνεται δεκτό και θα εισαχθεί σχετική πρόβλεψη στη διάταξη».

Η τεκμηρίωση της νομοθετικής ρύθμισης για τις εκκρεμείς δίκες

Συγκεκριμένα  η παρέμβαση της ΕΝ.ΙΔ.Α.Ν.Η, μέλος της ΠΟΜΙΔΑ, που γίνεται αποδεκτή από το υπουργείο Οικονομικών και περιγράφει τη νομοθετική λύση,  που αναγγέλλει το υπουργείο Οικονομικών ότι θα δοθεί με τροπολογία προσθήκη στη Βουλή προβλέπει  στο άρθρο 15 του νομοσχεδίου  να περιληφθεί ότι: «Το Δημόσιο θα απέχει από τις εκκρεμείς δίκες και παραιτείται του δικαιώματος να προσβάλει τις οριστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί υπέρ ιδιωτών και έχουν προσβληθεί με έφεση ή με αναίρεση από το ίδιο ως ηττηθέν διάδικο μέρος στο Πρωτοδικείο ή στο Εφετείο, στις οποίες αποφάσεις αποδεικνύεται ότι ο ιδιώτης έχει την πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή στα ακίνητα αυτά για παραπάνω από 30 έτη».

Όπως τονίζεται: «είναι απαραίτητο να προβλεφθεί κάτι τέτοιο καθώς οι ιδιοκτήτες δεν πρέπει να οδηγούνται σε μακροχρόνιους δικαστικούς αγώνες που σε επίπεδο Πρωτοδικείου φτάνουν τα 2 έτη και σε επίπεδο Εφετείου υπερβαίνουν τα 4 έτη μέχρι την έκδοση απόφασης, υπολογιζόμενου και του μεγάλου κόστους των δικαστηρίων αυτών, προκειμένου να αποδείξουν ότι το ακίνητο τους ανήκει για παραπάνω από 30 χρόνια.
Άλλωστε, το άρ. 4 του Ν. 3127/2003 επιτρέπει την απόκτηση της κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία σε ακίνητα του Δημοσίου, εφόσον κάποιος που απέκτησε με καλή πίστη τη νομή ακινήτου του Δημοσίου, νέμεται αδιατάρακτα τούτο για τριάντα έτη από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου».

Επίσης, προς τεκμηρίωση της νέας ρύθμισης σημειώνεται ότι «έχει κριθεί και νομολογιακά ότι για το ορισμένο της αγωγής ουδεμία απολύτως υποχρέωση είχαμε να επικαλεσθούμε και να αποδείξουμε για την απόκτηση της κυριότητας με χρησικτησία την ύπαρξη τριακονταετούς νομής μέχρι τις 11-9-1915 (όπως ισχυρίζεται το Δημόσιο στις πλείστες περιπτώσεις αντιδικίας με ιδιώτες), διότι μια τέτοια υποχρέωση υπάρχει μόνο στις περιπτώσεις που το επίδικο αφορά αποδεδειγμένα σε δημόσια έκταση και όχι όταν πρόκειται για ιδιωτική έκταση».

Σε αναμονή οι ιδιοκτήτες ακινήτων

Ο Στράτος Παραδιάς Δικηγόρος Αθηνών παρ’ Αρείω Πάγω, Πρόεδρος της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών Ακινήτων (UIPI) και της ΠΟΜΙΔΑ σημειώνει σε δήλωση του προς το ecopress ότι «συνολικά το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών κινείται στη σωστή κατεύθυνση, στο βαθμό που έρχεται να ρυθμίσει ιδιοκτησιακά δικαιώματα των πολιτών τα οποία δεν μπορεί να αγνοούνται και αβάσιμα και ατεκμηρίωτα διεκδικεί το κράτος,  δηλώνοντας παράλληλα ότι ακόμη και εάν του ανήκαν αδυνατεί να τα διαχειριστεί και να τα αξιοποιήσει».

Ειδικότερα για τη νομοθετική ρύθμιση, με την οποία το υπουργείο Οικονομικών προαναγγέλλει  λύση για τις εκκρεμείς δίκες ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ σημειώνει ότι φαίνεται πως εισακούεται η πρόταση που αναδείχθηκε με απόλυτη νομική τεκμηρίωση στο πρόσφατο 40ο συνέδριο της ΠΟΜΙΔΑ και κατατέθηκε στη διαβούλευση του νομοσχεδίου προκειμένου να αντιμετωπιστεί ένα μεγάλο πρόβλημα που ταλαιπωρεί τη δικαιοσύνη, τις υπηρεσίες του δημοσίου και κυρίως του πολίτες σε ατέρμονες δικαστικές διαμάχες. Η λύση θα είναι προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας διότι και τα πινάκια των δικαστηρίων δεν μπορούν να ανταποκριθούν,  και μπλοκάρουν οι συναλλαγές και το Κτηματολόγιο ουσιαστικά δεν μπορεί να ολοκληρωθεί». Ο κ Παραδιάς  τονίζει ότι: «η ΠΟΜΙΔΑ αναμένει την τελική ρύθμιση για να την αξιολογήσει και να τοποθετηθεί επί αυτής».

Δικαίωμα εξαγοράς και για ακίνητα που δεν είναι μοναδική κατοικία

Σημαντική επίσης αλλαγή που προέκυψε από τη δημόσια διαβούλευση και εισάγεται στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών προς ψήφιση στη Βουλή είναι ότι δικαίωμα υποβολής αίτησης δίνεται και για όσους το προς εξαγορά ακίνητο δεν είναι η μοναδική κατοικία τους, ενώ στις περιπτώσεις χρήσεων,  που εντάσσονται στο νόμο προστίθεται και η «εμπορική δραστηριότητα».

Σχετικά το υπουργείο Οικονομικών σημειώνει στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου τα ακόλουθα:

Εξαγορά κύριας κατοικίας: «επί του άρθρου 3 περί των προϋποθέσεων υποβολής αίτησης εξαγοράς υποβλήθηκαν ογδόντα οκτώ (88) σχόλια από ογδόντα οκτώ (88) συμμετέχοντες, που αφορούν την προϋπόθεση της κύριας και μοναδικής κατοικίας και την προϋπόθεση ανέγερσης κτίσματος με αναφορά σε συγκεκριμένη χρονολογία.  Τα σχόλια έγιναν αποδεκτά, διεγράφη η φράση «μοναδική κατοικία» στην περ. βα της παρ. 1 του άρθρου 3, διότι η πρόβλεψη για ύπαρξη κύριας και μοναδικής κατοικίας περιορίζει δραστικά το πεδίο εφαρμογής του νόμου, με αποτέλεσμα την αδυναμία επίλυσης του ευρύτερου κοινωνικού προβλήματος κατοχής δημοσίων ακινήτων από κληρονόμους των αρχικών δικαιούχων, που συντηρούν τα εν λόγω ακίνητα, χωρίς όμως να τα χρησιμοποιούν ως μοναδική κατοικία, ενόψει και της κακής κατάστασης στην οποία αυτά βρίσκονται λόγω κυρίως παλαιότητας».

Μείωση τιμήματος εξαγοράς για πρώτη κατοικία: «επί του άρθρου 6, περί των εκπτώσεων επί του τιμήματος εξαγοράς, διατυπώθηκαν οκτώ (8) σχόλια από οκτώ (8) συμμετέχοντες. Συγκεκριμένα, το σχόλιο ως προς τη μείωση του τιμήματος εξαγοράς κατά 20% εάν υπάρχει εντός του δημοσίου ακινήτου η κύρια και μοναδική κατοικία του αιτούντος έγινε αποδεκτό και έγινε η σχετική διόρθωση στην ως περ. η της παρ. 2 του άρθρου 6».

Εξαγορά ακινήτου με εμπορική δραστηριότητα: «διατυπώθηκαν σχόλια για την προσθήκη δραστηριότητας εκπαίδευσης ή υγείας και εμπορικής δραστηριότητας στην περ. βγ της παρ. 1 του άρθρου 3, πλην όμως μόνο η πρόταση για την προσθήκη της εμπορικής δραστηριότητας γίνεται δεκτή, διότι εμπίπτει στους αναπτυξιακούς στόχους του νόμου.

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Το υπουργείο Οικονομικών περιγράφοντας τι προβλέπει το νομοσχέδιο για την εξαγορά δημόσιων καταπατημένων εκτάσεων αναφέρει τα ακόλουθα:

Ειδικότερα, στις διατάξεις του Μέρους Α’ (άρθρα 1-14) περιγράφονται ο σκοπός και οι ορισμοί του νόμου, οι προϋποθέσεις εξαγοράς, οι δικαιούχοι, τα εξαιρούμενα ακίνητα, καθώς και η διαδικασία εξαγοράς, το ύψος και ο τρόπος καταβολής του τιμήματος. Περαιτέρω, προβλέπεται μία συγκεκριμένη διαδικασία ορισμού του τιμήματος εξαγοράς, στη βάση της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, η οποία δύναται να απομειώνεται σταδιακά, βάσει συγκεκριμένων κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων, που εύλογα τίθενται λόγω του κοινωνικού και αποκαταστικού χαρακτήρα του νομοσχεδίου. Επίσης, προβλέπεται μία σύντομη και σαφής διαδικασία εξαγοράς, μέσω ψηφιακής πλατφόρμας και υποβολής συγκεκριμένων δικαιολογητικών, ενώ παράλληλα τίθενται συγκεκριμένες προθεσμίες για τον έλεγχο του φακέλου, την έκδοση της απόφασης εξαγοράς και την καταβολή του τιμήματος υπέρ του Δημοσίου.

Οι διατάξεις του Μέρους Β’ (άρθρα 15-17) αφορούν λοιπές ρυθμίσεις για την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου, οι οποίες δεν εντάσσονται στο πλαίσιο της εξαγοράς και σχετίζονται με την απόδοση της κυριότητας στους ιδιοκτήτες τους, ακινήτων εντός σχεδίου πόλεως ή οικισμού, εκτός πεδίου εφαρμογής της δασικής νομοθεσίας (ν. 998/1979) και διαχείρισης Υπουργείου Οικονομικών, καθώς και ανταλλάξιμων ακινήτων, την εκποίηση μη άρτιων και μη οικοδομήσιμων τμημάτων δημοσίων ακινήτων όμορων βιοτεχνικών, βιομηχανικών, αγροτικών, κτηνοτροφικών και τουριστικών επιχειρήσεων, καθώς και τη ρύθμιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος ακινήτων που υπάγονται στο Κτηματολόγιο Δωδεκανήσου.

Στα Μέρη Γ’ – ΣΤ’ (άρθρα 18-21) περιλαμβάνονται οι εξουσιοδοτικές, οι μεταβατικές και οι καταργούμενες διατάξεις, καθώς και η διάταξη περί έναρξης ισχύος του νόμου.